Całą procedurę i sposoby uzyskania prawa do użytkowania działki w ROD określa ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych z dnia 13 grudnia 2013 roku.
Zgodnie z jej zapisami prawo do działki można uzyskać, w zależności od sytuacji, na cztery sposoby:
- W drodze przeniesienia prawa do działki – działkowiec przenosi swoje prawo do działki podpisując umowę z osobą zainteresowaną nabyciem tego prawa – obecnie najpopularniejszy sposób.
- Podpisując umowę dzierżawy działkowej z zarządem ROD – możliwe tylko wówczas, gdy w ogrodzie jest wolna działka.
- Podpisując umowę dzierżawy działkowej z prezydium okręgowego zarządu – tylko w nowym ogrodzie.
- Wstępując w prawo do działki – składając w zarządzie ROD oświadczenie o wstąpieniu w prawa – dotyczy współmałżonka zmarłego działkowca.
Działkowcem może zostać pełnoletnia osoba fizyczna zamieszkała na terenie Polski. Należy pamiętać, że działkę (grunt) jedynie dzierżawimy, a własnością działkowca są tylko nasadzenia i naniesienia na działce. Prawo do użytkowania działki nie podlega prawu spadkowemu (dziedziczeniu), a kwestie te są uregulowane w ustawie o ROD.
Przeniesienie prawa do działki
W przypadku przeniesienia prawa do działki, podstawą jest umowa zawierana przez dotychczasowego działkowca z osobą, na którą przenosi prawa do działki. Należy pamiętać, że umowę trzeba podpisać w obecności notariusza, gdyż poświadcza on na tej umowie tożsamość osób podpisujących. Umowa winna być sporządzona w trzech egzemplarzach – jeden dla zarządu ROD i po jednym dla zbywającego i nabywcy. Nabywający prawo do działki składa do zarządu ROD wniosek o zatwierdzenie umowy przeniesienia prawa i dołącza do wniosku jeden egzemplarz umowy. Zarząd ROD, jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań, zatwierdza umowę. Zatwierdzenie odbywa się w formie uchwały zarządu, którą doręcza się stronom umowy i dołącza do ewidencji działek. Podane w umowie przeniesienia prawa do działki terminy nie są terminami obowiązkowymi. Strony umowy, a więc zbywca i nabywca mogą dowolnie umawiać się co do terminów, a nawet samej zapłaty, czy nastąpi po podpisaniu umowy, czy na przykład dopiero po zatwierdzeniu tej umowy przez zarząd ROD.