Gniewosz plamisty

Gniewosz plamisty ze względu na wygląd bywa mylony ze żmiją zygzakowatą.  Podobnie jak ona, gniewosz może być szary lub brązowy. Najczęściej jego łuski są rdzawobrązowe z miedzianym odcieniem i błyszczącym połyskiem – stąd jego potoczna nazwa miedzianka, rzadziej spotyka się gliniastoszare osobniki.

Gniewosz plamisty to najmniejszy gatunek węża w Polsce, dorasta do 80 cm długości z czego 20% stanowi ogon, który bywa dłuższy u samca niż u samicy. Wąż ma smukłe ciało, głowa jest słabo oddzielona, ale ma ciemną plamę w kształcie trójkąta – tzw. „podkowę”, co sprawia że jest mylony ze żmiją. Źrenice w oczach gniewosza są okrągłe, a u żmii pionowe. Pyszczek jest zaokrąglony ale wydłużony. Od nozdrzy, po obu bokach wąż posiada ciemnobrązowe paski, które następnie przeradzają się w rząd plamek biegnący przez całą długość węża. Na końcu ogona znajduje się niewielki kolec. Po stronie brzusznej gniewosz posiada plamy koloru żółto-różowego.

Gniewosz plamisty nie jest jadowity! W Polsce objęty jest ochroną gatunkową: w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt został przypisany do kategorii narażony na wyginięcie. Występuje nielicznie na terenie całego kraju, najczęściej na południu i zachodnie Polski. Jest aktywny w godzinach przedpołudniowych, lubi wygrzewać się w miejscach nasłonecznionych. Potem chroni się pod pniami, w kompoście, w zaroślach i w stosie kamieni, stroni od ludzi.
Od października zapada w sen zimowy. Po zakończeniu zimowego spoczynku gniewosze rozpoczynają sezon godowy, który trwa do maja. Gniewosze są jajożyworodne – młode przychodzą na świat w sierpniu.
Gniewosz plamisty nie posiada zębów jadowych, ofiary uśmierca poprzez uduszenie. Jego pokarm stanowią: jaszczurki, małe zaskrońce, myszy, ryjówki, płazy, owady, dżdżownice oraz pisklęta wielu gatunków ptaków.


JEST POŻYTECZNY!

Zalecenia ogrodnicze na marzec

Marzec, co z deszczem chadza, mokry czerwiec sprowadza. Marzec zielony – niedobre plony.

  1. Podczas pochmurnego dnia i jeżeli mamy pewność, że duże mrozy już nie wystąpią, zdejmujemy okrycia zimowe z roślin. Przycinamy trawy, byliny i usuwamy z nich suche liście i pędy, uzupełniamy rabaty w kompost lub ściółkę. Pielimy pierwsze chwasty i spulchniamy glebę.
  2. Dokładnie grabimy trawnik i napowietrzamy darń za pomocą wertykulatora i aeratora. Możemy również zastosować pierwsze nawozy azotowe, ale tylko wtedy, gdy nie będzie mrozu.
  3. Kontrolujemy przechowywane przez okres zimy bulwy i cebule. Wszystkie porażone przez grzyby lub nadgryzione – wyrzucamy.
  4. Dzielimy byliny na rabatach i obdarowujemy nimi sąsiadów. Wysiewamy warzywa i kwiaty jednoroczne. Gdy już wyrosną, to pikujemy i nawozimy siewki (po 2 tygodniach od przepikowania).
  5. Wysiewamy byliny na rozsadnik, robimy sadzonki pelargonii, sadzimy kanny i lilie do doniczek. Nawozimy kwitnące rośliny odpowiednim nawozem, najlepiej dolistnie, wtedy najszybciej zadziała.
  6. Przycinamy krzewy o ozdobnych liściach i pędach tj. derenie i berberysy. Pielęgnujemy żywopłoty: uszczykujemy przyrosty u jodeł, świerków i sosen. Zabieg ten powtarzamy w czerwcu. Przycinamy również cisy, choiny, jałowce, żywotniki, cyprysiki (powtórka wczesnym latem).
  7. Przycinamy powojniki wielkokwiatowe kwitnące wiosną i latem. Rośliny słabe tniemy na wysokości 50 cm, a rośliny moce na wysokości 150 cm. Powojniki kwitnące latem przycinamy mocno, a botaniczne przycinamy 150 cm nad ziemią. Milin tniemy na 5 pąków.
  8. W marcu przycinamy drzewa jabłoni i grusz, śliwy, morele i borówki. Pod koniec marca możemy posadzić również nowe drzewka. Pamiętajmy o podlewaniu, przywiązaniu do palików i odpowiednim formowaniu drzewek. Trzeba przyginać młode pędy tak, aby utworzyły prawie kąt prosty z przewodnikiem. Nierozkrzewione drzewka przycinamy na wysokości około 120 cm. W ciągu sezonu wyrosną pędy boczne i zagęszczą koronkę.
  9. O tej porze szczepimy przez stosowanie lub w klin drzewa owocowe tj. jabłonie i grusze. Dzięki szczepieniu możemy mieć na jednym drzewku kilka odmian.
  10. Chronimy drzewa i krzewy w okresie bezlistnym: zbieramy mumie – zeszłoroczne owoce, złoża jaj motyli i palimy je lub głęboko zakopujemy.
  11. Pryskamy korę drzew preparatem Pinoil lub Polysect długodziałającym w celu zniszczenia jaj przędziorków i larw misecznika. Ściągamy i przeglądamy opaski z papieru falistego. Pożyteczne owady wypuszczamy a papier niszczymy wraz ze szkodnikami.
  12. Pryskamy brzoskwinie Miedzianem przeciwko kędzierzawości liści i rakowi bakteryjnemu. Wycinamy nabrzmiałe pąki i pędy porażone przez wielkopąkowca porzeczkowego.
  13. W okresie pękania pąków pryskamy jabłoń przeciwko kwieciakowi preparatem Calypso. Jabłonie i grusze pryskamy Miedzianem przeciwko zarazie ogniowej.
  14. Modrzewie i świerki pryskamy przeciwko ochojnikom preparatem Pinoil. Od marca do sierpnia niszczymy osnujki i inne gąsienice zjadające igły preparatem ABC przeciwko szkodnikom na roślinach ozdobnych.
  15. Przygotowujemy również tunele i szklarnie do uprawy roślin. Czyścimy szklarnie, przygotowujemy podłoże i materiały do ściółkowania. Uprawiamy glebę na grządkach, ale jej nie przekopujemy.

Jadwiga Brzozowska
OP PZD Rzeszów

Prace ogrodnicze w lutym

1. Zanim na dobre zagości wiosna, czeka nas sporo pracy na działce. Początek lutego to ostatni moment na założenie nowych budek lęgowych dla ptaków. Każdą wiszącą na drzewie budkę należy wyczyścić w środku, można wypełnić ją trocinami lub słomą i dobrze umocować na drzewie lub na altanie od strony wschodniej lub południowej poza zasięgiem drapieżników. Jeżeli śnieg nadal zalega na działkach należy kontynuować dokarmianie ptaków.

2. Analizujemy prognozy pogody i w razie potrzeby reagujemy. Jeżeli zanosi się na duży mróz to owijamy białą włókniną rośliny wrażliwe i dokładamy stroiszu na rabaty kwiatowe. W sadzie należy pobielić drzewa owocowe. W ciągu dnia soki nagrzewają się, a gdy ściśnie duży mróz soki zamarzają i nocą może dojść do pękania pędów.

3. Rozbijajmy skorupę śnieżną na trawniku aby nie doszło do powstania pleśni śniegowej. Jeśli śniegu jest dużo, to zgarniamy go z trawnika pod wyższe drzewa. Zima poruszamy się po wyznaczonych ścieżkach, nie chodzimy po trawniku, aby nie uszkodzić trawy. Gdy podłoże rozmarznie rozpoczynamy nawożenie trawnika ziemią kompostową z dodatkiem fosforu i potasu.

4. Jeżeli prognozy pogody są sprzyjające, to można też rozpocząć cięcie odmian najbardziej mrozoodpornych tj.: Antonówka, Lobo, Alwa. Pamiętajmy o zabezpieczanie ran po cięciu: u ziarnkowych stosujemy Topsin 500 SC zmieszany z farbą emulsyjną (20 g/1kg farby). U pestkowych stosujemy Topsin 500 SC i Miedzian 50 WP wymieszane z farbą emulsyjną.

5. Bardzo wczesna wiosna to najlepszy termin na zasadnicze cięcie formujące winorośli. Cięcie w późniejszym terminie naraża winorośle na duże straty soków. Przycinamy również suche źdźbła traw ozdobnych – zabieg ten wykonany w późniejszym terminie może skutkować uszkodzeniem nowo rosnących pędów. Przycinamy również żywopłoty z iglaków.

6. Przy dłużej utrzymującej się temperaturze powyżej 8 stopni C, należy opryskać brzoskwinie i nektaryny przeciwko kędzierzawości liści stosując Syllit 65 WP lub Carpene 65 WP.

7. Gdy pogoda zmienia się i robi się coraz cieplej zaczną kwitnąć pierwsze rośliny tj.: ciemierniki i wrzośce, śnieżyczki, krokusy. Gdy pogoda ustabilizuje się i minie ryzyko wystąpienia większych mrozów można powoli ściągać zimowe okrycia z roślin.

8. Jeżeli przechowujemy w piwnicy, garażu lub na parapecie w domu rośliny ozdobne niezimujące w gruncie tj.: datura, oleander, fuksje, lantany, pelargonie to przenosimy je w cieplejsze miejsca i rozpoczynamy mocniejsze podlewanie oraz nawożenie. Roślinom rosnącym w dużych donicach wymieniamy wierzchnią warstwę gleby, a rosnącym w ciasnych doniczkach wymieniamy całkowicie podłoże i koniecznie przesadzamy do większych pojemników. Wszystkie rośliny ozdobne rosnące na parapecie lub przechowywane przez zimę trzeba przynajmniej raz w miesiącu dokładnie przeglądnąć. Często o tej porze roku żerują już mszyce i przędziorki. Aby ograniczyć ich występowanie zastosujmy wyciąg z czosnku lub cebuli.

9. W piwnicach przechowujemy bulwy, karpy i cebule roślin ozdobnych oraz warzywa i owoce. Systematycznie należy przeglądać zgromadzony materiał, a wszystkie części roślin porażone przez patogeny należy wyrzucić.

10. Luty to dobra pora na siew roślin1-rocznych na rozsadnik. Wysiewamy lwią paszczę, lobelię, petunię, begonię, astra chińskiego oraz warzywa na zbiór wczesny: kapustę, kalafiora, brokuły oraz selery. Przed siewem większe nasiona moczymy przez 15 minut w wyciągu z rumianku. Drobniutki nasiona spryskujemy po wysiewie przygotowanym wyciągiem. Pojemniki okrywamy perforowaną folią, ustawiamy w jasnym pomieszczeniu w temperaturze 20–22 stopni C.

11. Pod koniec miesiąca przygotowujemy sadzonki np. pelargonii, fuksji, surfinii i innych roślin niezimujących w gruncie. Sadzonki z 2-3 liśćmi ukorzenią się w doniczkach wypełnionych mieszanką torfu z piaskiem, w temperaturze 18–20 stopni C. Doniczki również przykrywamy perforowaną folią. Ukorzenione sadzonki wsadzamy do doniczek z podłożem i ustawiamy na parapecie od strony wschodniej lub południowej. Młode rośliny nie będą wyciągały się do światła.

12. Wysadzamy do skrzynek bulwiastą begonię i pędzimy tulipany na wcześniejszy kwiat. Do doniczek lub skrzynek z ziemią można wysiać rzodkiewkę, koper i sałatę.

13. Zimą często powinniśmy odwiedzać działkę aby odstraszyć nieproszonych gości oraz aby wypatrzeć osoby bezdomne i w porę udzielić im pomocy.

14. Od listopada do marca, przy temperaturze powyżej 12°C należy opryskać świerki białe przeciwko przędziorkom, preparatem na bazie oleju parafinowego np. Promanal 60 EC. Przed ruszeniem wegetacji usuwamy galasy z ochojnikami na świerku i modrzewiu i głęboko je zakopujemy.

15. Z porzeczki czarnej usuwamy i głęboko zakopujemy nabrzmiałe – okrągłe pączki kwiatowe. Są one zasiedlone przez wielkopąkowca porzeczkowego. Przy mocnym porażeniu krzewy porzeczki koniecznie należy usunąć.

16. Przed rozpoczęciem intensywnych prac na działce przeglądamy pozostawione po ubiegłym sezonie nasiona, nawozy, środki ochrony roślin oraz sprzęt ogrodniczy. Starsze nasiona możemy podkiełkować, aby sprawdzić, czy mają siłę kiełkowania i nadają się do późniejszego siewu. Jeżeli środki ochrony roślin przeterminowały się, a nawozy były nieodpowiednio przechowywane i zmieniły się z granulek w maź, to należy oddać je do punktu odbioru przeterminowanych środków. W każdym mieście znajdują się takie miejsca.

17. Gdy gleba rozmarzła, możemy przeprowadzić jej analizę (raz na 3-4 lata). Pobrane z działki próbki należy zanieść do stacji chemiczno-rolniczej. Tam, za drobną opłatą, dowiemy się, czego brakuje w naszych grządkach i jakie nawożenie trzeba przeprowadzić.

Jadwiga Brzozowska
OZ PZD Rzeszów

Tartaletki czekoladowo-bananowe

25 dkg mąki
25 dkg cukru pudru
15 dkg margaryny
5 bananów
2 jajka
10 dkg gorzkiej czekolady
2 łyżeczki proszku do pieczenia szczypta soli

Miękką margarynę zmiksować z cukrem pudrem, dodać roztrzepane jajka i jeszcze raz zmiksować. Banany dokładnie rozgnięść widelcem, połączyć z mąką, proszkiem do pieczenia i solą, wyrobić na jednolitą masę. Masę bananową dodać do masy maślanej, dokładnie wymieszać. Czekoladę posiekać, dodać do masy i wymieszać. Ciasto nałożyć do tartaletek. Piec ok. 20 minut w temp. 180 stopni.

Gofry ala Pizza

10 dkg czerwonej papryki
10 dkg cukinii
10 dkg pieczarek
1 mała cebula
10 dkg salami
10 dkg gotowanej szynki
1 1/2 łyżki przyprawy do pizzy
6 jajek
20 dkg masła
1 łyżeczka soli
500 ml wody
10 dkg drożdży
1 łyżeczka cukru
50 dkg mąki

Rozdrobnić warzywa i wędlinę, wymieszać z przyprawą do pizzy.

Masło utrzeć z jajkami, dodać sól. W letniej wodzie rozpuścić drożdże i cukier, dodać do masy z masła i jajek, wymieszać z mąką. Połączyć  z mieszanką warzyw i wędlin. Pozostawićprzykryte ciasto do wyrośnięcia na ok. 30 minut, potem jeszcze raz wymieszać.

Rozgrzać gofrownicę, nasmarować tłuszczem i upie gofry z małych porcji ciasta.

Doskonale smakują z dodatkiem zielonej sałaty.